اخلاق دانشوری از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) با تکیه برسه صفت زهد علمی، تواضع عالمانه و ترویج و گسترش علم

علم آموزی و فراگیری دانش یکی از مناسبات انسانی است که نقش مهمی در سعادت آدمی دارد و می تواند از منظر اخلاقی محل توجه واقع شود. در فرآیند علم آموزی افعالی از انسان صادر می شود که می توان در باب حسن و قبح یا درستی و نادرستی آنها سخن گفت. عالمان اخلاق و فلاسفه مسلمان و غیرمسلمان هر کدام دیدگاه های مختلفی در باب ملاک حسن و قبح و تشخیص نیک از بد ارائه کرده اند؛ ملاک هایی همچون سود و منفعت، لذت، وظیفه و تکلیف و فضیلت. از دیدگاه اسلام، آنچه یکی از اصلی ترین معیارهای اخلاقی بودن افعال و رفتار انسان را شکل می دهد نیت و انگیزه انسان است. نیت و انگیزه باید با فطرت و عقل هم سو باشد؛ چراکه عقل انسان می تواند حسن و قبح را تشخیص دهد و دین و شرع نیز راه را برای شناخت عقل روشن کرده، یافته های صحیح و درست آن را تأیید می کند. اخلاقی بودن، همه شئون و مناسبات انسانی را شامل می شود و پهنه اخلاق به وسعت وجود انسان، گسترش می یابد. علم آموزی و فراگیری دانش نیز می تواند از منظر اخلاقی بررسی شود. در این رساله می کوشیم معیارها و اصولی را که در اخلاقی شدن فرآیند دانش اندوزی نقش دارند از خلال سخنان گهربار اهل بیت علیهم السلام واکاوی کنیم. البته تأکید این پژوهش بر سه ویژگی زهد عالمانه، تواضع و ترویج علم است. بدین منظور پس از تبیین مفاهیم و طرح مقدمات، اخلاق دانشوری را تعریف می کنیم و در کنار آن به بایدها و نبایدهای اخلاقی عالمان و متعلمان می پردازیم. زهد عالمانه، تواضع عالمانه و نشر علم سه مولفه اساسی در شکل گرفتن زندگی عالمانه و اخلاق دانشوری است.